Dyma Glan Evans o Gymru.

Roedd yn beilot yn yr Ail Ryfel Byd a’i waith oedd hedfan awyrennau.

Un noson cafodd Glan ddamwain a disgynnodd ei awyren i’r môr.

Cafodd ei ddal a daeth yn garcharor rhyfel.

Cafodd ei anfon i wersyll gyda ffensys uchel o’i gwmpas tebyg i garchar.



<table><thead><tr><th scope="col" colspan="2">GAIR ANODD</th></tr></thead><tbody><tr><th scope="row">PEILOT:</th><td>Rhywun sy’n hedfan awyren</td></tr></tbody></table>

<table><tbody><tr><th scope="row">Enw</th><td>Idwal Evans</td></tr><tr><th scope="row">Ffugenw</th><td>‘Glan’</td></tr><tr><th scope="row">Man geni</th><td>Gorseinon</td></tr><tr><th scope="row">Ei ran yn y rhyfel</th><td>Peilot</td></tr><tr><th scope="row">Damwain awyren</th><td>Rhagfyr 29, 1942</td></tr></tbody></table>

Peilot oedd Idwal Evans. Roedd ei deulu a’i ffrindiau yn ei alw’n ‘Glan‘. Roedd yn hedfan awyren yn ystod yr Ail Ryfel Byd. 

Roedd ‘Glan’ yn hedfan awyren fomio torpido o’r enw ‘Swordfish’. O dan yr awyren roedd torpido mawr oedd yn cael ei ollwng er mwyn suddo llongau. Byddai Glan yn anelu’r torpido at long ac yna’n tanio.

Tra’n hedfan yn y nos ar Ragfyr 29, 1942 cafodd Glan ddamwain a syrthiodd ei awyren i’r môr ger arfordir Normandie yn Ffrainc. Llwyddodd Glan a’r ddau aelod arall o’r criw i gyrraedd y lan yn ddiogel.

Cafodd y tri eu dal gan filwyr yr Almaen a'u cymryd i garchar gerllaw. Yn dilyn hyn danfonwyd Glan i wersylloedd carchar arbennig oedd gan yr Almaenwyr i awyrenwyr.

Roedd yn garcharor rhyfel am ddwy flynedd a hanner. Roedd yn gyfnod o galedi mawr iddo. 

Cafodd Glan ei ryddhau gan filwyr Sofietaidd ym mis Ebrill 1945 wrth i'r Cynghreiriaid oresgyn yr Almaen. Daeth y rhyfel i ben ym mis Mai'r flwyddyn honno.

<table><thead><tr><th scope="col" colspan="2">Geirfa</th></tr></thead><tbody><tr><th scope="row">Torpido:</th><td>Math o daflegryn neu fom sy’n cael ei danio dan y dŵr fel arfer i ddinistrio llongau.</td></tr><tr><th scope="row">Caledi:</th><td>Cyfnod neu sefyllfa anodd lle mae pobl yn dioddef.</td></tr><tr><th scope="row">Cafodd ei ryddhau:</th><td>dod yn rhydd o ddwylo’r gelyn</td></tr><tr><th scope="row">Cynghreiriaid:</th><td>Pobl neu grwpiau sy’n cefnogi ei gilydd yn ystod gweithgaredd, ymgyrch neu ryfel. Yn ystod yr Ail Ryfel Byd, y pedair gwlad yma oedd y prif gynghreiriaid - y Deyrnas Unedig, Unol Daleithiau America, yr Undeb Sofietaidd, a Tsieina.</td></tr></tbody></table>

<table><tbody><tr><th scope="row">Enw</th><td>Idwal Evans</td></tr><tr><th scope="row">Ffugenw</th><td>‘Glan’</td></tr><tr><th scope="row">Man geni</th><td>Gorseinon</td></tr><tr><th scope="row">Ei ran yn y rhyfel</th><td>Peilot</td></tr><tr><th scope="row">Damwain awyren</th><td>Rhagfyr 29, 1942</td></tr></tbody></table>

Roedd ‘Glan’ yn hedfan awyren fomio torpido o’r enw ‘Swordfish’. O dan yr awyren roedd torpido mawr oedd yn cael ei ollwng er mwyn suddo llongau. Byddai Glan yn anelu’r torpido at long ac yna’n tanio.

Tra’n hedfan yn y nos ar Ragfyr 29, 1942 cafodd Glan ddamwain a syrthiodd ei awyren i’r môr ger arfordir Normandie yn Ffrainc. Llwyddodd Glan a’r ddau aelod arall o’r criw i gyrraedd y lan yn ddiogel.

Cafodd y tri eu dal gan filwyr yr Almaen a'u cymryd i garchar gerllaw. Wedyn cafodd Glan ei anfon i wersylloedd carchar arbennig i awyrenwyr yn yr Almaen a Gwlad Pwyl.

Roedd yn garcharor rhyfel am ddwy flynedd a hanner. Roedd yn gyfnod o galedi mawr iddo.

Cafodd Glan ei ryddhau gan filwyr Sofietaidd ym mis Ebrill 1945 wrth i'r Cynghreiriaid oresgyn yr Almaen. Daeth y rhyfel i ben ym mis Mai'r flwyddyn honno.

Roedd ‘Glan’ yn hedfan awyren fomio torpido o’r enw ‘Swordfish’.

Glan Evans

Pwy oedd Glan?