Ar ddiwedd y rhyfel roedd yr Almaen mewn llanast ofnadwy.

Roedd cannoedd o filoedd o gartrefi, ffyrdd, rheilffyrdd a phontydd wedi cael eu difrodi neu eu dinistrio.

Roedd llawer o bobl wedi cael eu lladd neu eu trin yn wael iawn gan y Natsïaid.

Roedd miloedd o garcharorion rhyfel fel Glan Evans.

Ac roedd hefyd miloedd oedd wedi byw drwy’r holocost – pan gafodd miliynau o Iddewon a gelynion y Blaid Natsiaidd eu llofruddio.

Roedd y rhan fwyaf o'r bobl hyn yn newynog, yn sâl, ac yn ofnus.

Roedd ganddyn nhw ffordd bell i fynd i ddod o hyd i'w cartrefi a'u teuluoedd - doedd gan rai ddim cartref i fynd iddo o gwbl.

<table><thead><tr><th scope="col" colspan="2">GAIR ANODD</th></tr></thead><tbody><tr><th scope="row">ANRHEFN: </th><td>Lle wedi drysu, heb drefn.</td></tr><tr><th scope="row">LLANAST: </th><td>Annibendod.</td></tr><tr><th scope="row">DIFRODI: </th><td>Niweddio/achosi niwed i rywbeth.</td></tr><tr><th scope="row">DINISTRIO: </th><td>Chwalu rhywbeth neu rywle tan bod dim ar ôl.</td></tr></tbody></table>



Pan ildiodd yr Almaen ym mis Mai 1945, roedd y wlad mewn anhrefn llwyr.

Ers 1933 roedd y wlad wedi cael ei rheoli gan y Blaid Natsïaidd. Roedd ei chenedlaetholdeb eithafol a'i chasineb hiliol wedi arwain at yr Ail Ryfel Byd. Roedd ei holl arweinwyr bellach wedi marw neu yn y carchar.

Erbyn hynny nid Almaenwyr oedd yn arwain y wlad. Cafodd ei rhannu yn bedair ardal, gyda phob un yn cael ei reoli gan un o’r gwledydd buddugol: Unol Daleithiau America, Prydain, Ffrainc, a'r Undeb Sofietaidd (USSR).

Roedd llawer o ddinasoedd yr Almaen wedi'u dinistrio neu eu difrodi'n ddrwg iawn. Roedd cannoedd o filoedd o gartrefi, ffyrdd, rheilffyrdd a phontydd wedi eu chwalu.

Doedd economi'r Almaen ddim yn gweithio bellach. Roedd arian y wlad y ddiwerth. Doedd hi ddim yn bosib talu pobl am eu gwaith a doedd hi ddim yn hawdd i bobl brynu nwyddau a moddion. Roedd sigarennau yn cael eu defnyddio fel arian yn gyfnewid am fwyd a nwyddau.

Yn ystod oes y Natsïaid cafodd miliynau o bobl eu symud i’r Almaen a’u gorfodi i weithio. Ar ddiwedd y rhyfel roedden nhw i gyd yn ceisio mynd adref yn union fel Glan Evans a’r carcharorion rhyfel eraill.

Roedd miloedd hefyd wedi goroesi’r Holocost  pan gafodd miliynau o Iddewon a gelynion y Blaid Natsiaidd eu llofruddio. Hwn oedd un o droseddau mwyaf erchyll yr Ugeinfed Ganrif.

Roedd y rhan fwyaf o'r bobl hyn yn newynog, yn sâl neu wedi dioddef trawma. Roedd ganddyn nhw ffordd bell i fynd i gyrraedd eu cartrefi a’u teuluoedd. Doedd gan rai ddim cartref i fynd iddo o gwbl.

Roedd yn rhaid i'r Cynghreiriaid helpu cymaint o ffoaduriaid ag oedd yn bosib. Roedden nhw hefyd yn ceisio dod o hyd i droseddwyr rhyfel Natsïaidd a oedd wedi dianc heb eu cosbi. 

Er bod y rhyfel wedi dod i ben, roedd miliynau o bobol yn byw mewn ofn heb wybod sut yr oedden nhw yn mynd i fyw. Byddai'n cymryd blynyddoedd lawer i bobl ailadeiladu eu bywydau.

Erbyn 1949 roedd y sefyllfa yn fwy cymhleth fyth. Roedd y berthynas rhwng yr Undeb Sofietaidd a chenhedloedd eraill y Cynghreiriaid mor wael nes bod yr Almaen wedi'i rhannu'n ddwy wlad. Cafodd y rhanbarthau gorllewinol eu huno yn wlad gyfalafol: Gweriniaeth Ffederal yr Almaen (Gorllewin yr Almaen) a daeth y rhanbarth Ddwyreiniol yn wlad gomiwnyddol: Gweriniaeth Ddemocrataidd yr Almaen (Dwyrain yr Almaen). Parodd y rhaniad hwn tan 1990 pan gafodd yr Almaen ei ‘hail-uno’ a dod yn genedl unedig unwaith eto

<table><thead><tr><th scope="col" colspan="2">Geirfa</th></tr></thead><tbody><tr><th scope="row">Goroesi:</th><td>byw drwy rywbeth/parhau i fyw</td></tr><tr><th scope="row">Gwlad gyfalafol:</th><td>gwlad sy’n cael ei rhedeg dan drefn cyfalafiaeth lle mae unigolion neu gwmnïau sydd bia tir, a ffatrioedd.</td></tr><tr><th scope="row">Gwlad gomiwnyddol:</th><td>gwlad sy’n cael ei rhedeg dan drefn comiwnyddiaeth lle mae’r wlad neu’r bobl yn rhannu tir, busnesau a ffatrioedd y wlad.</td></tr></tbody></table>

Pan ildiodd yr Almaen ym mis Mai 1945, roedd y wlad mewn anhrefn llwyr.

Ers 1933 roedd y wlad wedi cael ei rheoli gan y Blaid Natsïaidd. Roedd ei chenedlaetholdeb eithafol a'i chasineb hiliol wedi arwain at yr Ail Ryfel Byd. Roedd ei holl arweinwyr bellach wedi marw neu yn y carchar.

Erbyn hynny nid Almaenwyr oedd yn arwain y wlad. Cafodd ei rhannu yn bedair ardal, gyda phob un yn cael ei reoli gan un o’r gwledydd buddugol: Unol Daleithiau America, Prydain, Ffrainc, a'r Undeb Sofietaidd (USSR).

Roedd llawer o ddinasoedd yr Almaen wedi'u dinistrio neu eu difrodi'n ddrwg iawn. Roedd cannoedd o filoedd o gartrefi, ffyrdd, rheilffyrdd a phontydd wedi eu chwalu.

Doedd economi'r Almaen ddim yn gweithio bellach. Roedd arian y wlad y ddiwerth. Doedd hi ddim yn bosib talu pobl am eu gwaith a doedd hi ddim yn hawdd i bobl brynu nwyddau a moddion. Roedd sigarennau yn cael eu defnyddio fel arian yn gyfnewid am fwyd a nwyddau.

Yn ystod oes y Natsïaid cafodd miliynau o bobl eu symud i’r Almaen a’u gorfodi i weithio. Ar ddiwedd y rhyfel roedden nhw i gyd yn ceisio mynd adref yn union fel Glan Evans a’r carcharorion rhyfel eraill.

Roedd miloedd hefyd wedi goroesi’r Holocost  pan gafodd miliynau o Iddewon a gelynion y Blaid Natsiaidd eu llofruddio. Hwn oedd un o droseddau mwyaf erchyll yr Ugeinfed Ganrif.

Roedd y rhan fwyaf o'r bobl hyn yn newynog, yn sâl neu wedi dioddef trawma. Roedd ganddyn nhw ffordd bell i fynd i gyrraedd eu cartrefi a’u teuluoedd. Doedd gan rai ddim cartref i fynd iddynt o gwbl.

Roedd yn rhaid i'r Cynghreiriaid helpu cymaint o ffoaduriaid ag oedd yn bosib. Roedden nhw hefyd yn ceisio dod o hyd i droseddwyr rhyfel Natsïaidd oedd wedi dianc heb eu cosbi. 

Er bod y rhyfel wedi dod i ben, roedd miliynau o bobol yn byw mewn ofn heb wybod sut yr oedden nhw yn mynd i fyw. Byddai'n cymryd blynyddoedd lawer i bobl ailadeiladu eu bywydau.

Erbyn 1949 roedd y sefyllfa yn fwy cymhleth fyth. Roedd y berthynas rhwng yr Undeb Sofietaidd a chenhedloedd eraill y Cynghreiriaid mor wael nes bod yr Almaen wedi'i rhannu'n ddwy wlad. Cafodd y rhanbarthau gorllewinol eu huno yn wladwriaeth gyfalafol: Gweriniaeth Ffederal yr Almaen (Gorllewin yr Almaen) a daeth y rhanbarth Ddwyreiniol yn wladwriaeth gomiwnyddol: Gweriniaeth Ddemocrataidd yr Almaen (Dwyrain yr Almaen). Parodd y rhaniad hwn tan 1990 pan gafodd yr Almaen ei ‘hail-uno’ a dod yn genedl unedig unwaith eto.

Pan ildiodd yr Almaen ym mis Mai 1945, roedd y wlad mewn anhrefn llwyr.

Y Daith Hir Adref

Anhrefn yn yr Almaen