Rhoddwyd Glan Evans ar drên a oedd yn mynd i wersyll arall i garcharorion.

Roedd pawb yn frwnt ac yn newynog yno.

Ond roedd milwyr yr Undeb Sofietaidd yn dod yn nes er mwyn ymladd yn erbyn yr Almaenwyr.

Cyn bo hir rhedodd gwarchodwyr yr Almaen i ffwrdd a gadael y gwersyll.

Roedd Glan a’r carcharorion eraill yn rhydd.

Yn fuan wedyn, ildiodd yr Almaen ac roedd y rhyfel yn Ewrop ar ben.

Dathlodd pawb ym Mhrydain.

Gelwir hyn yn Ddiwrnod VE - Diwrnod Buddugoliaeth yn Ewrop neu *Victory in Europe Day*

<table><thead><tr><th scope="col" colspan="2">GAIR ANODD</th></tr></thead><tbody><tr><th scope="row">ILDIO (ILDIODD): </th><td>Rhoi’r gorau i ymladd a derbyn mai’r gelyn sydd wedi ennill y rhyfel.</td></tr></tbody></table>



Glan gyrhaeddodd wersyll carchar y tu allan i ddinas Luckenwalde ar ddydd Sul, Chwefror 4, 1945.

Roedd Glan yn falch o ganfod cawodydd poeth ond roedd y gwersyll yn orlawn ac roedd y barics yn fudr. Prin oedd y bwyd i’w rannu ‒ hyd yn oed i’r gwarchodwyr.

O bryd i’w gilydd, derbyniai’r carcharorion gyflenwadau gan y Groes Goch. Pan gafodd Glan bumed ran o barsel bwyd disgrifiodd ef fel ‘diwrnod gwych!’

Yn y diwedd, ym mis Ebrill 1945, gadawodd y gwarchodwyr Almaenig a daeth tanciau Sofietaidd. Roedd y carcharorion yn rhydd.

Dechreuodd Glan ar ei daith adref.

Ar Fai 8, 1945, ildiodd yr Almaen a daeth y rhyfel yn Ewrop i ben. Gelwir hyn yn Ddiwrnod VE (Victory in Europe Day).

Parhaodd y rhyfel yn y Dwyrain Pell am sawl mis arall. Ym mis Awst 1945, gollwng gan Unol Daleithiau America fomiau Atomig ar y dinasoedd Japaneaidd Hiroshima a Nagasaki.

Achosodd y rhain farwolaethau cannoedd o filoedd o bobl. Ildiodd Japan ar Fedi 2, 1945, a daeth yr ymladd ar draws y byd i ben.



Glan gyrhaeddodd wersyll carchar y tu allan i ddinas Luckenwalde ar ddydd Sul, Chwefror 4, 1945.

Roedd Glan yn falch o ganfod cawodydd poeth, ond roedd y gwersyll yn orlawn ac roedd y barics yn fudr. Roedd y dyddiau’n hir a phrin oedd y bwyd.

Trwy gydol y rhyfel roedd mwy na 200,000 o garcharorion wedi mynd drwy’r gwersyll yn Luckenwalde ‒ ac amcangyfrif o 4,000–5,000 wedi marw. Y meirw oedd yn bennaf garcharorion Sofietaidd a gafodd eu trin yn arbennig o wael gan y gwarchodwyr Almaenig. Bu llawer yn marw o gamdriniaeth a chlefyd.

Carcharorion o Wlad Pwyl, yr Iseldiroedd, Gwlad Belg, Ffrainc, Unol Daleithiau America a Phrydain hefyd gafodd eu dal yma.

Roedd yr amodau i’r holl garcharorion yn wael yn ystod yr amser y bu Glan yno, gan nad oedd digon o fwyd i’w rannu ‒ hyd yn oed i’r gwarchodwyr.

Dywedodd un adroddiad fod ‘orlawnedd a chyflyrau hylendid trychinebus’ yn ystod y misoedd hynny yn 1945.

O bryd i’w gilydd, derbyniai’r carcharorion gyflenwadau gan y Groes Goch. Pan gafodd Glan bumed ran o barsel bwyd disgrifiodd ef fel ‘diwrnod gwych!’

Yn y diwedd, ym mis Ebrill 1945, gadawodd y gwarchodwyr Almaenig a daeth tanciau Sofietaidd. Roedd y carcharorion yn rhydd.

Dechreuodd Glan ar ei daith adref.

Ar Fai 8, 1945, ildiodd yr Almaen yn ffurfiol a daeth y rhyfel yn Ewrop i ben. Gelwir hyn yn Ddiwrnod VE (Victory in Europe Day) ac mae’n dal i gael ei ddathlu heddiw.

Parhaodd y rhyfel yn y Dwyrain Pell am sawl mis arall. Ym mis Awst 1945, gollwng gan Unol Daleithiau America fomiau Atomig ar y dinasoedd Japaneaidd Hiroshima a Nagasaki.

Achosodd y rhain farwolaethau cannoedd o filoedd o bobl. Ildiodd Japan ar Fedi 2, 1945, a daeth yr ymladd ar draws y byd i ben.

Glan arrived in a prison camp outside the city of Luckenwalde on Sunday, February 4, 1945.

Y Daith Hir Adref

Diwedd y Rhyfel